Soft skills in het digitale tijdperk: onmisbaar voor succes

Wat zijn soft skills?

De term ‘soft skills’ verwijst naar vaardigheden die de meeste mensen dagelijks gebruiken en die lastig in cijfers uit te drukken zijn. Je kunt daarbij denken aan communicatieve vaardigheden, creativiteit en emotionele intelligentie. Deze vaardigheden zijn ‘evergreens’, wat betekent dat ze altijd belangrijk zullen blijven, ongeacht de technologische veranderingen of ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. In bepaalde mate zijn deze skills zelfs aangeboren. Dit houdt in dat dit talenten zijn waarover mensen van nature beschikken vanwege hun persoonlijkheid en geen competenties die iemand specifiek heeft aangeleerd. Maar soft skills kunnen natuurlijk wél worden ontwikkeld en versterkt door middel van werkervaring en training.

Welke soft skills zijn er?

Er bestaat niet zoiets als een kant en klare soft skills lijst. Zoals we hierboven al aangaven zijn soft skills lastig meetbaar, en bovendien zijn veel van deze eigenschappen met elkaar verbonden of overlappen ze elkaar. Toch kunnen we grofweg de volgende indeling maken: 

1. Communicatieve vaardigheden

Dit zijn de vaardigheden die we gebruiken om een relatie en vertrouwensband op te bouwen met personen en binnen groepen. Omdat deze vaardigheden te maken hebben met emotionele intelligentie, zijn ze niet eenvoudig na te bootsen door AI. Hieronder vind je een aantal voorbeelden van communicatieve vaardigheden:

• Actief luisteren
• Empathisch vermogen
• Goed kunnen samenwerken
• Concepten en ideeën duidelijk overbrengen
• Feedback geven en ontvangen
• Conflicten oplossen

2. Creativiteit

Creativiteit is het vermogen van de mens om nieuwe ideeën of concepten te bedenken en deze op een persoonlijke manier uit te drukken. Dit proces vindt plaats in het menselijk brein en kan spontaan gebeuren, waarbij originele en innovatieve oplossingen voor problemen worden gecreëerd. Het bevordert flexibiliteit in denken en biedt nieuwe perspectieven op bestaande situaties. Natuurlijk zijn er tegenwoordig allerlei slimme AI-tools (zoals DALL-E en Midjourney) die gebruikt kunnen worden voor creatieve doeleinden, zoals het creëren van kunst en visuele content, maar menselijke creativiteit blijft uniek. Creativiteit draait immers om emotionele diepgang, intuïtie, en het vermogen om betekenis en uiting te geven aan ervaringen op een manier die machines niet kunnen evenaren. 

3. Analytische vaardigheden

Analytische vaardigheden kunnen ook worden beschouwd als soft skills. Hieronder vallen onder meer:

• Besluitvorming
• Zelfmotivatie
• Time management
• Logisch redeneren
• Data analyseren

AI en Machine Learning blinken uit in data-interpretatie, gerichte analyses en gegevens uit grote sets informatie met elkaar verenigen. Deze technologieën kunnen patronen en inzichten identificeren op een schaal en snelheid die voor ons onmogelijk is. Maar uiteindelijk spelen mensen nog steeds een cruciale rol in het proces, vooral als het gaat om het interpreteren van complexe inzichten, het maken van ethische beslissingen, en het toepassen van deze kennis in contextgevoelige situaties. Nog altijd zijn mensen verantwoordelijk voor het definiëren van de doelen en kaders waarbinnen AI opereert, en voor het beoordelen en implementeren van de resultaten van AI-analyses in de praktijk.

Waarom zijn soft skills juist nu zo belangrijk?

De snelle ontwikkelingen in de AI-sector en de toenemende automatisering van processen, inclusief die binnen Human Capital Management, leiden tot een verschuiving in de vereiste vaardigheden voor banen. De technische skills die vandaag waardevol zijn, kunnen in de nabije toekomst minder relevant worden naarmate meer taken worden overgenomen door machines. Juist daarom worden soft skills steeds belangrijker. Dat zit zo:

• Verandering vraagt om leervermogen: met de constante technologische vooruitgang is het vermogen om je aan te passen en te blijven leren belangrijker dan ooit. Soft skills zoals flexibiliteit en een leergierige houding helpen mensen om effectief om te gaan met veranderingen in werkwijzen en bedrijfsprocessen
• Communicatie in een digitale wereld: hoewel technologie communicatie een stuk gemakkelijker maakt, draait effectieve communicatie om meer dan alleen informatie uitwisselen. Empathie, luistervaardigheden en het talent om complexe ideeën helder over te brengen zijn cruciaal, vooral nu veel teams op afstand werken en virtuele samenwerking steeds normaler wordt
• Opkomst van hybride werkmodellen: in hybride werkmodellen, waarbij werknemers zowel op kantoor als remote werken, spelen soft skills een sleutelrol. Ze helpen de emotionele afstand te overbruggen en bevorderen een gevoel van verbondenheid en samenwerking, ook met collega’s die zich aan de andere kant van de wereld bevinden
• Time management: nu er steeds meer flexibele werkmodellen bestaan en er van veel teams wordt verwacht dat ze zelfstandiger werken, is het vermogen om efficiënt te plannen en prioriteiten te stellen belangrijker dan ooit
• Emotionele intelligentie en leiderschap: effectief leiderschap in de digitale wereld draait steeds meer om het vermogen om te inspireren, motiveren en richting te geven. Met de groeiende bezorgdheid over AI en automatisering die banen overbodig kunnen maken, moeten leiders in staat zijn hun medewerkers gerust te stellen en perspectief te bieden door duidelijke, eerlijke toekomstvisies te presenteren. Dit helpt om een positieve werkomgeving te creëren, waarin iedereen zich gewaardeerd voelt en zich kan aanpassen aan nieuwe uitdagingen
• Het belang van een growth mindset: met een growth mindset zien werknemers de constante evolutie van technologie niet als een bedreiging, maar als een kans om nieuwe vaardigheden te leren en zichzelf te verbeteren. Het moedigt hen aan om proactief te zijn in het bijblijven bij nieuwe ontwikkelingen, en om fouten te zien als kansen om iets te leren. Zo is je workforce beter uitgerust om innovatieve oplossingen te vinden en bij te dragen aan de vooruitgang van de organisatie

Misschien vind je dit artikel ook interessant: Top 5 beste leiderschapsvaardigheden voor moderne managers

Investeren in soft skills is essentieel voor de toekomst

Het World Economic Forum benadrukt in een recent rapport de dringende behoefte aan herscholing voor bijna de helft van alle werknemers wereldwijd. Deze kloof tussen de huidige vaardigheden van werknemers en de skills die nodig zijn om te floreren in de toekomst staat ook wel bekend als de ‘skills gap’. Bedrijven van nu staan dus voor een flinke uitdaging: ze moeten proberen die kloof te overbruggen, bijvoorbeeld door te investeren in on-the-job trainingen of door nieuw talent aan te trekken dat voldoet aan de veranderende eisen van de arbeidsmarkt. 

Voor HR-professionals ligt hier een belangrijke taak. Zij moeten stakeholders overtuigen om te blijven investeren in de professionele groei van de medewerkers binnen hun organisaties. Ook staan ze aan het roer van het ontwerpen en implementeren van strategieën op het gebied van continuous learning en talentacquisitie. Deze inzet voor de ontwikkeling van soft skills helpt niet alleen om de ‘skills gap’ te dichten, maar ook bij het bouwen van veerkrachtige en aanpasbare teams die klaar zijn voor de uitdagingen van morgen.

Op welke banen heeft AI de meeste impact?

De kans op banenverlies door AI en automatisering is in sommige sectoren kleiner dan in andere. Zo zijn de sectoren ‘Volksgezondheid en gezondheidszorg’ en ‘Zakelijke dienstverlening’ relatief veilig vanwege de complexe menselijke interacties en besluitvorming die nodig zijn. Ook in de wereld van Human Resources wordt er sterk geleund op soft skills zoals communicatie, empathie en probleemoplossend vermogen. Er worden weliswaar steeds meer HR-processen geautomatiseerd dankzij slimme HR software, maar dat maakt het werk van HR-professionals alleen maar efficiënter én interessanter, omdat ze zich meer bezig kunnen houden met strategie en de ontwikkeling van hun teams. 

Toch zijn er ook een aantal sectoren waarin AI menselijke arbeid steeds meer zal vervangen of ingrijpend veranderen:

• Productie: in de productiesector kunnen AI en robotica veel handmatige taken overnemen, vooral die herhalend en voorspelbaar zijn
• Transport en logistiek: met de ontwikkeling van zelfrijdende voertuigen en geavanceerde logistieke planningssystemen, wordt verwacht dat banen in deze sector aanzienlijk beïnvloed zullen worden door AI
• Detailhandel: automatisering in de detailhandel, waaronder zelfbedieningskassa’s en voorraadbeheer door robots, kan de behoefte aan menselijke arbeid verminderen
• Klantenservice: AI-gestuurde chatbots en interactieve spraakherkenningssystemen nemen steeds meer de rol over van menselijke klantenservicemedewerkers voor standaardvragen en -transacties
• Data-analyse: dit is een ander gebied dat aanzienlijk wordt beïnvloed door AI.. AI-systemen kunnen grote hoeveelheden data verwerken en patronen identificeren die voor mensen moeilijk te herkennen zijn. Dit kan de efficiëntie en nauwkeurigheid van data-analytische processen verbeteren. Echter, de interpretatie van deze gegevens en het nemen van beslissingen op basis van complexe analyses vereisen nog steeds menselijk inzicht en kritisch denken
• Design & creatieve beroepen: AI en Machine Learning (ML) hebben tot nieuwe mogelijkheden geleid, maar ook tot zorgen over de toekomst van creatieve beroepen. AI kan helpen bij het automatiseren van bepaalde ontwerpprocessen, zoals het genereren van basisontwerpen of het aanpassen van bestaande ontwerpen aan nieuwe specificaties. Dat betekent dat de rol van designers zal veranderen, maar dat kan juist positief zijn: het bespaart hen tijd en stelt hen in staat zich te concentreren op meer creatieve en complexe aspecten van hun werk

Laten we duidelijk zijn: soft skills zijn overal nodig, in elke sector. Het verbeteren van deze vaardigheden is waardevol voor allerlei organisaties, groot of klein. Niet alleen als een buffer tegen automatisering, maar ook als een onderscheidende factor die professionals in alle sectoren, inclusief de meest bedreigde, waardevol maakt.

Uitdagingen bij het herkennen van soft skills

Soft skills zijn in het digitale tijdperk goud waard, zover is nu wel duidelijk. Ze zorgen voor een sterke basis die medewerkers helpt om te groeien, ongeacht hoe de technologie evolueert. En dan zijn er nog een aantal voordelen:

• Medewerkers beschouwen het ontwikkelen van deze vaardigheden als een kans op carrièregroei en professionele ontwikkeling
• Onderzoek toont aan dat het bijscholen van een bestaande werknemer significant goedkoper is dan het aannemen van een nieuw iemand

Toch is het voor organisaties vaak een uitdaging om deze vaardigheden te herkennen bij hun medewerkers en effectieve trainingsprogramma’s op te zetten. Eén van de hoofduitdagingen is het herkennen van soft skills. In kleine teams hebben managers vaak een goed beeld van de vaardigheden van hun medewerkers door dagelijkse interacties en regelmatige beoordelingen. In grote organisaties is dit complexer, omdat managers niet iedereen persoonlijk kennen.

Moderne tools, zoals Continuous Conversation, bieden een oplossing. Deze tool faciliteert continue feedback en gesprekken tussen managers en medewerkers, en ondersteunt ook peer reviews. Het helpt bij het creëren van duidelijke doelstellingen door middel van de OKR-methode (Objectives & Key Results) en maakt het makkelijker voor managers om de soft skills van hun personeel te herkennen en te ontwikkelen.

Download hier ons e-book: Dé gids voor een toekomstbestendige HR-strategie in 2024

Conclusie

In een wereld waarin technologie ons dagelijks leven en werk blijft hervormen, groeit het belang van soft skills exponentieel. Soft skills zijn de bouwstenen voor succes in een digitale toekomst: ze overbruggen de kloof tussen menselijke interactie en technologische innovatie. Door te investeren in het ontwikkelen van deze vaardigheden, help je je medewerkers om zich aan te passen aan de eisen van de moderne arbeidsmarkt, en te gedijen in een steeds digitaler en hybride werklandschap.